Belediye Huzurevi, Yaşlı Bakımevi, Belediye Hasta Bakımevi,Belediye Alzheimer Bakım Evi, Belediye Yatılı Fizik Tedavi Hizmetleri konusunda başta büyükşehir belediyeleri ve ilçe belediyelerin bazıları faaliyet yapmaktadır. Ancak yapılan hizmetler yeterli gelmemektedir.
Bu yazımız da Alzheimer Hastalığında Uyku Sorunları Hakkında bilgilendirme yapacağız
Uyku sorunları yaşın ilerlemesi ile birlikte birçok insanın şikayet ettiği konular arasında yer alırken Alzheimer hastasında uyku hali de sık görülür. Hastanın zihinsel işlevlerinde yaşanan bozulmalar uyku uyanıklık döngüsünü etkiler ve bu nedenle uyku düzeninde değişikliklere sebep olur.
Alzheimer hastasında uyku hali yaklaşık olarak her hastanın yüzde 30’unda görülür. Uykunun parçalı olması, uyku haline zorlukla geçebilme, yeterli derecede dinlenememe ve bazı hastalarda yaşanan gün batımı fenomeni Alzheimer hastasında uyku bozuklukları arasında yer almaktadır. Özellikle gün batımında durumunda hastanın yaşadığı kafa karışıklıkları gece uykusunun kalitesini düşürmektedir.
Nitekim uyku sorunu ve uykuyla ilgili problemlerden kaçınmak ve hastanın uykuda geçirdiği zamanın verimini artırmak adına alınacak önemli önlemler bulunmaktadır. Fiziksel aktivitelerin hastaya göre düzenlenmesi, gündüz uykularının sınırlandırılması ve aynı zamanda hastanın uyuduğu ortamın uykuya uygun bir şekilde hazırlanması uyku problemlerinin çözümünde yardımcı olacaktır. “Alzheimer Hastasında Uyku Hali” başlıklı yazımızda Alzheimer uyku sorunu ve bu sorunu çözmek adına alınması gereken önlemleri sizler için inceledik. Alzheimer ve yaşlı bakımı hakkında bilgi almak için buraya basabilirsiniz.
Uyku Nedir
Uyku bütün hayvan türlerinde yaygın ve çevresel uyaranlara karşı tepkilerin azaldığı fizyolojik bir davranış olarak tanımlanmaktadır. Farkındalık kavramının azaldığı uyku bir dinlenme evresi olmanın yanı sıra insan hayatı için büyük bir önem taşımaktadır. İnsanlar genellikle 6-9 saat arası uyurlar ve bu süre toplam yaşam süresinin 3’te 1’ine denk gelmektedir. Uykusuz kalınması durumunda fiziksel ve ruhsal bozukluklar ortaya çıkmakta ve uykusuzluk süresinin uzaması ölüme neden olabilmektedir. Ayrıca beyin hücrelerinin onarımını sağlaması bu hücrelerin eksikliği ve bozukluğu halinde ortaya çıkma ihtimali artan Alzheimer hastalığında uykuyu çok önemli bir hale getirmektedir.
ALZHEİMER Hastasında Uyku Hali
Alzheimer hastalığına yakalanan kişiler genellikle uyku problemleri yaşamakta ve uyku uyanıklık döngülerinde bozulmalar görülmektedir. Uzmanlar bu durumun kesin bir nedenini bulamasa da hafıza ve beyinde meydana gelen değişikliklerin uyku düzenini etkilediği tahmin edilmektedir. Alzheimer hastası olmayan birçok yaşlı birey de uyku sorunları ile karşılabilmektedir ancak Alzheimer ve demans hastalarında bu durum şiddetli bir hale gelmekte ve hayat kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.
Uykuya dalmakta güçlük çeken hastalar gece saatlerinde daha sık uyanmakta ve uykudan yeterli enerjiyi alamamaktadırlar. Çalışmalar bu bölünmelerin uykunun REM (Hızlı Göz Hareketleri) adı verilen ve rüyaların görüldüğü bölümün süresinin kısalmasına neden olduğunu göstermektedir. REM uykusunun kısalması veya bölünmesi uyku döngüsünün beyin için yeniden başlamasına sebebiyet vermekte ancak hasta uyuyamadığı için vücut yeterli seviyede dinlenememektedir.
Uykuya dalmakta güçlük çekmenin yanı sıra hastaların uyku döngülerinde yaşanan değişimler de uyku kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Gündüz uykuları uyanık kaldıkça artan uyku basıncını azaltarak hastaların gece geldiğinde uykuya dalmasını zorlaştırmaktadır. Bu durum hastanın kendini yorgun hissetmesine, sinirlenmesine ve hatta agresif hareketler sergilemesine neden olabilmektedir.
ALZHEİMER HASTALARINDA UYKU BOZUKLUĞUNA NEDEN OLABİLECEK ETKENLER
Alzheimer hastalarında görülen bilişsel bozukluklarının uyku düzenini etkilediği bilinmektedir ancak bazı çevresel etkenler veya hastanın tedavi edilmesi gereken sorunları da uyku düzenini bozabilmektedir. Depresyon, uyku apneleri, huzursuz bacak sendromu adı verilen hastanın bacaklarını hareket ettirerek uyanmasına sebep olduğu durum, hastanın hissettiği ağrılar olmak üzere birçok farklı etken hastanın uyku kalitesini etkilemektedir.
ALZHEİMER HASTASINDA UYKU PROBLEMİ İLE BAŞA ÇIKMANIN YOLLARI
Alzheimer hastalarında görülen uyku sorunlarının çözümünde tıbbi ve alternatif olmak üzere iki tip yöntem uygulanmaktadır. İlaç kullanılan tedavi yöntemlerinin yan etkileri olabileceği için ilk önce alternatif yöntemlerin kullanılmasında fayda vardır. Nitekim alternatif veya tıbbi yöntemler kullanılmadan önce uzmanlardan yardım alınması gerektiği unutulmamalıdır.
ALZHEİMER UYKU SORUNU İÇİN MEDİKAL ÖNLEMLER
Alternatif yöntemlerin sonuç vermemesi durumunda tıbbi önlemler ve ilaç tedavisi uyku sorunlarının çözümünde kullanılabilmektedir. Nitekim uyku ilaçlarının yan etkilerinden korunmak adına tedaviye başlarken kullanılan dozların düşük tutulmasında fayda vardır. Yan etkiler arasında baş dönmesi ve düşme, kemik kırılması riskleri, kafa karışıklığı ve ajitasyon gibi olumsuz etkiler bulunmaktadır. İlaç kullanımına başlandıktan sonra uyku düzenin iyileşmesi halinde ilaçlar yavaşça kesilebilir. Özellikle antipsikotik adı verilen ve sinir hastalıklarında kullanılan ilaçların inme riskini artırdığı göz ardı edilmemelidir. İlaç tedavisine başlamadan önce aile yakınları kullanılacak ilacın faydalarını, risklerini iyi analiz etmeli ve mümkünse ilaçsız tedavi yöntemlerini kullanmaya yönelmelidir. Doktorlara veya uzmanlara danışmadan ilaç tedavisine kesinlikle başlanmamalıdır.
ALZHEİMER UYKU SORUNU İÇİN ALTERNATİF ÖNLEMLER
Alzheimer hastasında uyku hali alternatif tedaviler genel olarak uyku düzenini sağlamayı, gündüz uykusunu kısıtlamayı, uykuyu kaçıracak ve sindirimi zorlaştıracak besinlerin tüketimi engellemeyi kapsamaktadır. Öncelikle yapılması gerekenlerden birisi hastanın beslenme düzenini ayarlamaktadır. Biyolojik döngünün düzenlenmesine yönelik önlemler uyku düzeninin de iyileşmesine yardımcı olacaktır.
Hastanın her gün aynı saatte uyanmaya ve uyumaya alıştırılması gerekmektedir. Melatonin adı verilen ve sadece karanlıkta salgılanan hormon bağışıklık sisteminin kuvvetlenmesinde, stresin azalmasında ve bazı önemli moleküllerin sentezlenmesinde büyük bir rol oynar. Işık melatonin hormonun sentezlenmesini engellemektedir. Bu nedenle Alzheimer hastalarının uyuduğu ortamın olabildiğince karanlık olması gerekmektedir. Ayrıca hastanın uyanma saatlerinde ışığa maruz kalması biyolojik döngünün dengelenmesi için faydalı olacaktır.
Uyku kalitesini azaltacak alkol, kahve gibi içeceklerden ve sigaradan uzak durulmalıdır. Yatak odası sıcaklığının uygun ve ortamın hastanın dikkatini dağıtacak objelerden arındırılması, gün içinde küçük egzersizlerin yapılması ve gündüz uykularından kaçınılması iyi bir gece uykusunu teşvik edicek diğer önlemler arasında yer almaktadır.
YAŞLILIKTA UYKU HALİ
Uyku sorunları sadece Alzheimer hastalarında değil yaşı ilerleyen bireylerde de sıklıkla görülmektedir. Kötü alışkanlıklar, rahatsız edici bir uyku ortamı ve yaşlılık problemleri uyku kalitesinin düşmesine ve gün içinde yorgunluğa neden olabilmektedir. Yaşlandıkça insanlar daha az uyuma eğilimi göstermektedir. Seslere, sıcaklığa veya diğer çevresel etkilere karşı artan hassasiyet uykunun daha sık bölünmesine neden olmaktadır. Çevresel etkenlerin yanı sıra uyku apneleri, huzursuz bacak sendromu, periyodik uzuv hareketi ve REM uykusu bozuklukları ve narkolepsi gibi birçok neden uyku sorunlarının altında yatan etkenlerden olabilmektedir. Araştırmalar uyku bozukluklarının çeşitli zihinsel problemlere yol açtığını göstermekte ve bu nedenle uyku problemlerinin görmezden gelinmemesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
UYKUNUN FAYDALARI
Uykunun stresin azalmasından hafızanın kuvvetlenmesine, kan basıncının düzenlenmesinden diyabet riskinin azaltılmasına, öğrenmenin gelişmesinden konsantrasyona kadar birçok olumlu etkisi vardır. Hastalıklardan korunmak veya daha iyi bir hayat düzenine sahip olmak adına uyku büyük önem taşımaktadır.
UYKUNUN BEDEN SAĞLIĞINA FAYDALARI
Merkezi sinir sistemi vücutta bilgi iletiminin gerçekleştiği sistemdir. Bu sistemin düzgün çalışmasını sağlamak adına uyku kritik bir göreve sahiptir. Gün boyunca öğrenilen bilgilerin daha sonra hatırlanabilmesi adına oluşan sinir hücresi bağlantıları uyku sırasında oluşmaktadır. Vücumuza giren yabancı organizmalara, mikroplara veya virüslere karşı savaşan antikorlar ve enfeksiyonlarla mücadele eden maddeler uyku sırasında üretilmektedir. Sağlam bir bağışıklık sistemi için uyku büyük faydalar sağlamaktadır.
UYKUNUN RUH SAĞLIĞINA FAYDALARI
Uyku yoksunluğu zihinsel, bilişsel yetenekleri ve duygusal davranışarından derinden etkilemektedir. Uyku eksikliği halinde insanlar daha sabırsız olmakta ve ruhsal değişimlere açık hale gelmektedir. Aynı zamanda karar verme yeteneği uykusuzluk olumsuz bir şekilde etkilenmektedir. Uzun süre uykusuz kalmak halüsinasyonlar görülmesine, bipolar hastalarında mani dönemlerinin tetiklenmesine, kaygısal davranış bozukluklarına, depresyon ve paranoya gibi özelliklerin görülmesine neden olabilmektedir.
